به گزارش تحلیل ایران در روزهای اخیر، خروج بخار و گازهای گوگردی از قله دماوند توجه‌ها را به خود جلب کرده و شایعاتی درباره فوران احتمالی این آتشفشان در فضای مجازی منتشر شده است. اما بررسی‌های دقیق کارشناسان نشان می‌دهد که این پدیده نه تنها نشانه فوران نیست،
بلکه بخشی از فعالیت طبیعی و خفته این آتشفشان تاریخی است که سال‌هاست به‌طور مداوم نظارت و پایش می‌شود.
آتشفشان دماوند، نماد جغرافیایی و تاریخی ایران، همواره از زوایای مختلف مورد توجه بوده است؛ از افسانه‌ها و اسطوره‌ها تا داده‌های علمی و زمین‌شناسی. در سال‌های اخیر، بخار و گازهای گوگردی که گهگاه از دهانه‌های این کوه بیرون می‌آید، موجب نگرانی و برداشت‌های اشتباه
شده است. اما متخصصان تاکید دارند که این پدیده بخشی از «نفس‌های طبیعی» دماوند است؛ فعالیتی که نشان از زنده بودن این کوه عظیم و در عین حال خفته دارد.
استاد پژوهشکده بین‌المللی زلزله‌شناسی درباره فعالیت‌های اخیر دماوند چنین می‌گوید: آتشفشان دماوند آتشفشانی است که در حالت به اصطلاح «درمان» یا خفته است ولی خاموش نیست. بنابراین علی‌رغم اینکه در مرحله فوران قرار ندارد، اما از نظر فعالیت‌های داخل اتاقک آتشفشان،
همچنان فعال است.
آنچه ما از دماوند می‌شناسیم این است که هر از گاهی خروج بخار و گازهای گوگردی دیده می‌شود.
مهدی زارع در گفت وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: نمایش این فعالیت معمولاً به صورت زلزله‌های کوچک، خروج بخار آب و گازهای گوگردی از مجاری خروج گاز است. آنچه ما از دماوند می‌شناسیم این است که هر از گاهی خروج بخار و گازهای
گوگردی دیده می‌شود. این پدیده‌ها گاهی به دلیل شرایط جوی به صورت ابرهایی دیده می‌شوند که برای کوهنوردان و اطرافیان جالب است.
وی اضافه می‌کند: در شرایط ویژه، بر اساس داده‌هایی که از سیستم آتش‌نشانی دماوند به دست آمده، دماوند فعالیت طبیعی و عادی خود را دارد. البته این فعالیت طبیعی گاهی به شکل سیلاب‌های گل و لای آتشفشانی ظاهر می‌شود که معمولاً در شهریور ماه در برخی سال‌ها اتفاق می‌افتد. برای
مثال در سال ۹۷، دره گزنه یکی از این سیلاب‌ها را به وضوح نشان داد. این مواد آتشفشانی که به لاهار معروف‌اند، معمولاً بر اثر ذوب یخ و برف در شهریور ماه به صورت سیلاب ظاهر می‌شوند. این پدیده در سال‌های دیگر نیز دیده شده است.
وی درباره لرزه‌خیزی و گسل‌های اطراف دماوند می‌گوید: فعالیت‌های دماوند تحت رصد دائمی است و زلزله‌های با بزرگی تا چهار و نیم در ۲۰ سال اخیر در اطراف و نزدیک قله رخ داده است. گسل‌های مهم اطراف دماوند مانند گسل لار، گسل مشا، گسل شمال البرز و گسل بلده به طور
مرتب زیر نظر سیستم‌های لرزه‌نگاری کشور هستند و حرکت این گسل‌ها به صورت مستمر پایش می‌شود.
دماوند کوه کاملاً خاموش نیست
این استاد همچنین تاکید می‌کند: آنچه باید توجه کرد این است که این فعالیت‌ها نشان‌دهنده یک کوه کاملاً خاموش نیست، بلکه نشانه وجود انرژی درونی است که به آرامی تخلیه می‌شود. این خروج گازها و بخارها نشان می‌دهد که فرآیندهای زیرسطحی هنوز فعال‌اند و ما باید این
را نشانه‌ای از زنده بودن آتشفشان بدانیم. اما باید تاکید کرد که این فعالیت‌ها در حدی است که خطری فوری برای ساکنان مناطق اطراف ایجاد نمی‌کند.
در ادامه، مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران نیز می‌گوید: بر اساس گزارش‌های دقیق و پایش‌های مستمر، خروج بخار و گازهای گوگردی از دماوند فعالیتی طبیعی است و هیچ نشانه‌ای از فوران قریب‌الوقوع دیده نمی‌شود. ما با همکاری نهادهای مرتبط به طور مستمر داده‌ها
و سیگنال‌های لرزه‌ای و آتشفشانی را رصد می‌کنیم تا هرگونه تغییر ناگهانی را پیش‌بینی کنیم و به موقع به مردم اطلاع‌رسانی کنیم.
حسینعلی محمدی در گفتگو با خبرنگار مهر تاکید می‌کند: وظیفه ما فراهم کردن زمینه اطلاع‌رسانی صحیح و به موقع به مردم است تا نگرانی‌های بی‌مورد کاهش یابد و آمادگی لازم در مواقع اضطراری حفظ شود. آگاهی‌بخشی یکی از راهکارهای مهم مدیریت بحران در چنین شرایطی است.
آتشفشان دماوند سابقه فعالیت‌های مختلفی را در طول تاریخ زمین‌شناسی خود داشته است. داده‌های ژئولوژیکی نشان می‌دهد که این کوه عظیم طی چند هزار سال گذشته چندین بار فوران کرده و مواد آتشفشانی متعددی از جمله لاوا و خاکستر را به اطراف پراکنده است. آخرین فوران‌های
ثبت شده به هزاران سال پیش باز می‌گردد و از آن زمان تاکنون دماوند در مرحله خفتگی به سر می‌برد.
اما این خفتگی به معنای خاموشی کامل نیست؛ بلکه یک حالت پویایی زیرسطحی را نشان می‌دهد که می‌تواند به صورت خروج گاز، لرزش‌های کوچک و تغییرات دمایی بروز کند. به همین دلیل است که این کوه همچنان تحت نظارت شدید زمین‌شناسان و سازمان‌های مرتبط است تا هر گونه تغییر
غیرطبیعی به سرعت شناسایی و مدیریت شود.
دماوند نماد هویت ملی است
آتشفشان دماوند تنها یک کوه بلند در جغرافیای ایران نیست؛ نماد هویت ملی، اسطوره‌ای هزاران ساله و در عین حال یکی از پدیده‌های مهم زمین‌شناسی خاورمیانه است. این آتشفشان با ارتفاع بیش از ۵۶۰۰ متر، بلندترین قله فلات ایران و خاورمیانه محسوب
می‌شود و جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ و تاریخ کشور دارد. از منظر علمی نیز دماوند یکی از آتشفشان‌های جوان رشته‌کوه البرز است که آخرین فعالیت‌های عمده آن به چند هزار سال قبل بازمی‌گردد. بر اساس داده‌های زمین‌شناسی، این کوه در گذشته چندین بار فوران داشته و لایه‌های
گسترده‌ای از گدازه و خاکستر در دامنه‌های اطراف آن به‌جا مانده است.
با وجود این پیشینه، کارشناسان تأکید می‌کنند که دماوند امروز در وضعیت «خفته» قرار دارد؛ به این معنا که فعالیت درونی آن متوقف نشده اما در آستانه فوران هم نیست. خروج بخار و گازهای گوگردی، زلزله‌های کوچک اطراف قله و پدیده‌هایی مانند سیلاب‌های آتشفشانی (لاهارها)
همگی بخشی از حیات طبیعی یک آتشفشان خفته‌اند. آنچه اهمیت دارد، پایش مداوم و ثبت دقیق تغییرات است؛ موضوعی که امروز با شبکه گسترده لرزه‌نگاری و همکاری مراکز پژوهشی به طور مستمر انجام می‌شود.
دماوند از نظر زمین‌ساختی نیز جایگاه حساسی دارد. گسل‌های مهمی همچون لار، مشا و شمال البرز در اطراف آن قرار گرفته‌اند که همواره زیر نظر متخصصان لرزه‌نگاری‌اند. همین موقعیت باعث می‌شود توجه به این کوه تنها یک مسئله محلی نباشد، بلکه ابعادی ملی و حتی منطقه‌ای
داشته باشد.
در نهایت، دماوند بیش از آنکه خطری قریب‌الوقوع باشد، یادآور یک حقیقت علمی است: زمین زنده است و ما بر بستری از فرآیندهای درونی پویا زندگی می‌کنیم. شناخت این فرآیندها، آگاهی‌بخشی درست به مردم و آماده‌سازی زیرساخت‌های مدیریت بحران، بهترین راه برای تبدیل نگرانی‌ها
به آرامش و تهدیدها به فرصت است. دماوند همچنان نفس می‌کشد؛ آرام، اما هوشیار.