به گزارش تحلیل ایران عملیات ثامن‌الائمه(ع) که منجر به شکست حصر آبادان شد، یکی از مهمترین عملیات‌های دوران هشت سال دفاع مقدس به شمار می‌رود که خوشحالی امام و ملت ایران را در پی داشت. اما موفقیت در این عملیات زمینه‌هایی داشت که زمینه‌سازی این عملیات مهم ۳
ماه قبل از آن در ۲۰ خرداد ۱۳۶۰ و در جریان عملیات محدود «فرمانده کل قوا، خمینی روح خدا» رقم خورد.
عملیات «فرمانده کل‌قوا» آزمونی بود برای عملیات «ثامن‌الائمه»
سردار سیدیحیی رحیم‌صفوی که فرمانده عملیات ثامن‌الائمه(ع) بود، درباره طرح‌ریزی این عملیات می‌گوید: «شکست حصر آبادان را ما در ستاد عملیات جنوب طرح‌ریزی کردیم. من این طرح را به شورای عالی دفاع که در پایگاه هوایی دزفول تشکیل می‌شد، بردم. در آن جلسه هم بنی صدر
حضور داشت [حدوداً ۳ الی ۴ ماه قبل از عملیات ثامن‌الائمه بنی‌صدر برکنار نشده بود] و من طرح خودم را از روی نقشه شرح دادم اما در آن جلسه مخالفت‌هایی با طرح صورت گرفت. این نکته را هم بگویم که اگر قاطعیت آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان نماینده امام در شورای عالی دفاع
نبود، این طرح تصویب نمی‌شد. ایشان با شناختی که از ما و نیروهای سپاه و بسیج داشتند، استدلال کردند و گفتند: این طرح درست است؛ بنابراین طرح شکستن حصر آبادان تصویب شد.»
سردار شهید غلامعلی رشید از فرماندهان سپاه محور دارخوین بود که درباره عملیات شکست حصر آبادان می‌گفت: «عملیات ۲۱ خرداد ۱۳۶۰ در جبهه دارخوین هرچند آبادان را در این مرحله نبرد از محاصره خارج نمی‌کرد ولی با محدود نمودن منطقه سرپل ارتش عراق و نزدیک شدن به پل
قصبه، باعث بالا رفتن روحیه نیروها می‌شد ضمن اینکه می‌توانست آزمایش خوبی برای عملیات ثامن‌الائمه باشد.»
بنی‌صدر حتی به سپاه اسلحه نمی‌داد
برای اجرای هر عملیاتی، شاید مهمترین دغدغه مسئولان نداشتن مهمات کافی برای اجرای آن بود. قبل از عملیات «فرمانده کل قوا» سلاح‌های سبک همچون تفنگ هجومی کلاشینکف و موشک انداز انفرادی آرپیجی ۷ در حد سازماندهی گروهی تهیه شده بود؛ اما تأمین مهمات قبضه‌های ادوات
مشخصاً خمپاره‌انداز ۸۱ و ۱۲۰ میلیمتری بسیار مشکل بود و با توجه به بایکوت سپاه توسط بنی‌صدر ـ فرمانده کل قوا وقت ـ این کمبود همچنان ادامه داشت.
سیدیحیی رحیم‌صفوی درباره کمبود سلاح می‌گوید: «ما تجهیزاتی نداشتیم. در محل استانداری خوزستان در شهر اهواز محلی بود که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و شهید دکتر چمران در آنجا مستقر بودند. بنده آیت‌الله خامنه‌ای می‌رفتم و می‌گفتم ما از جبهه آمدیم؛ تجهیزات نداریم؛
آرپیجی نداریم؛ خمپاره نداریم؛ بی‌سیم نداریم. واقعا هم چیزی نداشتیم و آن زمان بنی صدر اعتقادی به جنگ مردمی نداشت با این حال حضرت آیت‌الله خامنه ای با نفوذی که در ارتش داشتند، برای ما آرپیجی، خمپاره و هر چیزی که امکان داشت تهیه می کردند.»
عملیات فرمانده کل قوا نقطه عطفی در تاریخ نبردهای دفاع مقدس محسوب می‌شود. در آن روزهای گرم و شرجی حاشیه کارون رزمندگان سپاهی حاضر در محور دارخوین در آستانه راهی سخت قرار گرفته بودند.
سردار حسین اردستانی روایت می‌کند: «۲۰ خرداد ۱۳۶۰ بود که سید یحیی رحیم صفوی فرمانده عملیات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنوب، به محل تأسیسات انرژی اتمی ـ مکان تجمع نیروها ـ آمد و طی سخنرانی به رزمندگان مژده داد که سحرگاه فردا به مزدوران بعثی حمله خواهیم
کرد و آنها را تا پل مارد عقب خواهیم زد. بنا به فرمان امام خمینی که فرمودند هشدار می‌دهم به پاسداران، قوای انتظامی و فرماندهان قوای انتظامی که باید این حصر شکسته شود؛ تکلیف شرعی ما این است که بر وابستگان امپریالیسم آمریکا هجوم ببریم و بدانید که خدا یار و پشتیبان
مومنین است.»
روایتی جالب از نامگذاری عملیات
سیدیحیی رحیم‌صفوی می‌گوید: «در ساعت قبل از شروع عملیات من و شهید حسن باقری به روستای محمدیه رفتیم. ما در یک سنگر کوچکی مستقر بودیم و در این فکر بودیم که بالاخره اسم عملیات را چه بگذاریم؟ نیروها هم وارد معبر شده بودند. آن شب شبکه سراسری صدای جمهوری اسلامی
ایران در بخش خبر ساعت ۲۴ خود اعلام کرد که امام بنی‌صدر را از فرماندهی کل قوا عزل کردند. همین خبر سبب شد ما بگوییم چه بهتر که اسم عملیات را فرمانده کل قوا خمینی روح خدا بگذاریم. این عملیات اجرا شد و این پیشروی و حمله در خرداد ۱۳۶۰ قوت قلب شد که ۳ ماه بعد برای
شکستن حصر آبادان اقدام کنیم.»
🔺شهید حسن باقری در کنار نیروهای ژاندارمری و ارتش
رزمندگان در ۲۰ خرداد ۱۳۶۰ برای شکستن حصر آبادان به لشکر ۳ زرهی تقویت شده بعث عراق که بیش از ۶ ـ ۵ هزار نیرو داشت، حمله کردند؛ این لشکر ۵۰۰ـ ۴۰۰ دستگاه تانک و نفربر داشت و یگان تیپ ۳۳ نیروی مخصوص عراق پشتیبانش بود. رزمندگان در این عملیات، گردان صلاح‌الدین
که گردان زرهی ارتش عراق بود را منهدم کردند و برای اولین بار تانک به غنیمت گرفتند و بعثی‌ها را به اسارت درآوردند.
عملیات فرمانده کل‌قوا، عملیاتی بود که باید ادامه پیدا می‌کرد برای شکستن محاصره آبادان. مهرماه ۱۳۶۰ عملیات ثامن‌الائمه اجرا شد. عملیاتی که لشکر ۷۷ خراسان هم در آن نقش‌آفرینی کرد.
سیدیحیی رحیم‌صفوی درباره این عملیات می‌گوید: «برای اجرای عملیات ثامن‌الائمه به طرحی که ارائه کردیم، فقط یک ایراد گرفته شد و گفتند باید لشکر ۷۷ خراسان که مسئول آن منطقه است، این طرح را قبول کند و با نیروهای سپاه هماهنگ باشد. در این عملیات حدوداً از سپاه بین
۱۷ تا ۲۰ گردان و از ارتش سه تیپ شرکت داشتند. ما از سه محور حمله کردیم، بهترین پیشروی را جبهه دارخوین به فرماندهی حسن باقری و حسین خرازی کردند. ارتباط بی‌سیم داشتیم به حسن باقری گفتم که شما باید ادامه بدهید پل دوم را بگیرید! در این عملیات آبادان از محاصره خارج
شد. این عملیات مبدأ تحول استراتژی نظامی در جنگ و نقطه آغاز شکست استراتژی عراق شد.»
عملیات ثامن‌الائمه با ذکر یا رضا(ع)
در پایان به صحبت‌های امیر سرتیپ منوچهر کهتری فرمانده گردان ۱۵۳ لشکر ۷۷ خراسان اشاره می‌کنیم که می‌گفت: «اگر آبادان توسط عراق مورد تصرف قرار می‌گرفت، جنگ به‌نفع آنها تمام شده بود، چون آبادان نقطه حیات ایران محسوب می‌شد، لشکر ۷۷ خراسان هم یک لشکر قوی و قدرتمند
بود و نیروهای آن نیروهای حضرت رضا(ع) محسوب می‌شدند، وقتی بچه‌ها می‌خواستند اعزام شوند دور حرم اجازه می‌گرفتند و ذکر یا رضا(ع) می‌گفتند، با همین ذکر نیز در جبهه مانند برق حرکت می‌کردند.»