بازار شکر در ایران با این حال بازار بزرگی تلقی می شود . واردات شکر نیز مانند واردات دیگر مواد غذایی در ایران بالابوده و همین سبب شده است در دوره هایی حجم واردات برای حمایت از تولید داخلی کاهش یابد
. بررسی ها نشان می دهد در حالی که حجم واردات شکر در سال 1384 برابر با 197 میلیون دلار بود ، این رقم در سال 1385 به بیش از یک میلیارد دلار افزایش یافت .
در سال 1391 نیز واردات شکر رکوردی را از خود به جا گذاشته و حجم واردات به رقم یک میلیارد دلار بالغ شده است . شکر از جمله اقلامی است که از سوی دولت و بخش خصوصی وارد ایران می شود با این حال در برخی
سال ها از جمله سال 1387 تا 1390 سهم دولت در واردات شکر صفر گزارش شده است . میزان واردات شکر در سال 1393 برابر با 377 میلیون دلار گزارش شده است .
براساس آمار وزارت جهاد کشاورزی سال گذشته 822 هزار تن و سال 92 نیز یک میلیون و 572 هزار تن شکر وارد شد که در 11ماه امسال به حدود 497 هزار تن کاهش یافته است.
طرح خوداتکایی جو
سطح زیرکشت جو در کشور یک میلیون و 650 تا یک میلیون و 700 هزار هکتار و متوسط عملکرد در مزارع دیم کشور نیز بین 800 تا1000کیلوگرم است.
نیاز سالیانه کشور به جو را حدود 4 میلیون و 200 هزار تن است و میزان تولید این محصول در سال قبل حدود دو میلیون و 650 هزار تن بوده است اما در سال‌جاری پیش بینی تولید آن احتمالا به حدود 3میلیون تن
خواهد رسید.
متوسط عملکرد مزارع آبی جو کشور حدود3 تن در هکتار است ، بنابراین افزایش عملکرد در واحد سطح تولید جو محور اصلی طرح خود کفایی در تولید این محصول به شمار می رود و امکان افزایش این عملکرد به 4 تا چهار
و نیم تن در هکتار وجود دارد .
جو محصولی است که مورد استفاده دام قرار می‌گیرد، و رشد تقاضا برای آن بستگی به طرح‌های افزایش تولید در امور دام دارد، که با اجرای این طرح نیاز کشور به واردات جو تا سال 1404 برطرف می‌شود.
طرح خوداتکایی ذرت
هم اکنون سطح زیر کشت ذرت دانه‌ای حدود 175 هزارهکتار و ذرت سیلویی (علوفه‌ای) حدود 230 هزار هکتار بوده و قرار است تا افق 1404 از سطح کشت حدود 445 هزار هکتار ذرت، روش آبیاری 360 هزار هکتار از ثقلی
به تیپ تغییر یابد و عملکرد تولید ذرت علوفه ای نیز از 51 تن به حدود 60 تن در هکتار باید برسد.
در طرح افزایش ضریب خوداتکایی ذرت، تحقیق، آموزش و ترویج به طور ویژه مورد توجه قرار گرفته است و حتی طرح های تحقیقاتی که باید اجرا شوند کاملا مشخص هستند.و تولید ذرت دانه‌ای در سال‌جاری حدود یک میلیون
و 400 هزار تن و ذرت علوفه‌ای حدود 5/11 میلیون تن بود
طرح خوداتکایی حبوبات
حبوبات جز آن دسته از محصولات زراعی هستند که از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند و از چند جنبه قابل بررسی اند.این محصولات منبع غنی پروتئین گیاهی هستند و در جیره غذایی مردم نقش بسیار مهمی دارند.ضمن اینکه
حبوبات تاثیر زیادی در تثبیت نیتروژن و حاصل‌خیزی خاک دارد، و در نظام‌های زراعی و بحث تناوب زراعی نیز گیاهان مهم اند.
مصرف سرانه حبوبات در کشور قرار است از 9.2 به 9.5 کیلوگرم تا پایان افق 1404 افزایش یابد،حبوبات محصولاتی هستند که گاهی جایگزین گوشت قرمز می شوند و شاهد هستیم با افزایش قیمت گوشت قیمت این محصولات نیز
بالا می رود، چراکه مصرف آنها بالا می رود.
هدف کلی طرح خود اتکایی حبوبات ساماندهی تولید حبوبات، خوداتکایی در تولید این محصولات و ایجاد بازار مناسب برای صادرات آنهاست.از دیگر اهداف این طرح کاهش هزینه های تولید و رقابتی کردن تولید حبوبات نسبت
به دیگر محصولات زراعی است.
هدف دیگر طرح افزایش ضریب خوداتکایی حبوبات، کاهش دشواری تولید و ارتقای بهره وری است ضمن اینکه یکی از اهداف دیگر این طرح توسعه مکانیزاسیون است تا بتوان کاشت و برداشت محصول را به شکل مکانیزه انجام
داد.
سطح زیرکشت نخود در سال‌جاری حدود 480 هزار هکتار، عدس حدود 140 هزار هکتار و برای لوبیا حدود 110 هزار هکتار بوده و قرار است تا پایان برنامه ششم به حدود 780 هزارتن برسد.امسال حدود 220 هزار تن نخود،
حدود 240 هزارتن لوبیا و حدود73 هزار تن عدس در کشور تولید شد.
میزان تولید حبوبات قرار است با در نظر گرفتن افزایش 2 درصدی جمعیت، در افق 1404 به حدود 900 هزار تن برسد.
*طرح خوداتکایی چغندر قند
در حال حاضر سطح زیر کشت بهاره چغندر قند بین 93 تا97 هزار هکتار و میزان تولید آن بین 3 میلیون و 600 هزار تا 4 میلیون و 250 هزار تن است. این میزان در افق 1404 به حدود 9 میلیون و 700 هزار تن خواهد
رسید و تقریبا بیش از دو برابر می‌شود. تا به این ترتیب ضریب خوداتکایی شکر به 90درصد خواهد رسید.
سطح کشت پاییزه در سال جاری 4هزار و 800 هکتار بود که از این سطح 330 هزار تن چغندر قند برداشت شد سطح قابل برداشت نیشکر نیز هم اکنون 88 هزار هکتار است ، که ،قرار است سطح کشت پاییزه عملکرد تا
80 تن در هکتار و عملکرد کشت بهاره را به 60 تن در هکتار افزایش یابد.براساس طرح خود اتکایی چغندر قند سطح زیر کشت پاییزه به 60 هزار هکتار برسد اما سطح بهاره ثابت خواهد ماند.
افزایش بهره وری از اب در کشت چغندر قند از مهمترین محورهای طرح خود اتکایی چغندر قند است به طور که هم اکنون به ازای هر متر مکعب آب 450 گرم شکر تولید می‌شود که این عدد به بیش از یک کیلو و 100 تا
یک کیلو و 200گرم شکر خواهد رسید.
هم اکنون حدود50 درصد شکر از چغندر قند و 50 درصد آن از نیشکر تولید می‌شود به عبارت دیگر یک میلیون و 450 هزارتن شکر از چغندر قند و بین 600 تا 700 هزار تن از نیشکر تولید می شود.
*طرح خوداتکایی پنبه
سطح زیر کشت این محصول در سال‌جاری حدود70 هزار هکتار بود که از این سطح زیر کشت 150 هزار تن وش و حدود50 هزارتن محلوج تولید شد .
در قالب طرح افزایش ضریب خوداتکایی پنبه که قرار است در17 استان کشور اجرا شود پیش بینی شده است که در افق 1404 سطح زیر کشت پنبه به 110 هزار هکتار، تولید وش به 405 هزارتن و میزان پنبه محلوج به 175
هزار تن برسد.در قالب این طرح عملکرد تولید پنبه در واحد سطح از 2.2 تن در حال حاضر به 6.3 در افق 1404 افزایش می یابد.
یکی از اهداف طرح خوداتکایی پنبه را تامین ماده اولیه صنایع نساجی با کیفیت و قیمت مناسب است اهداف بعدی برخورداری از آثار مناسب تناوب پنبه در سیستم زراعی کشور و تامین بخشی از روغن و کنجاله مورد نیاز
کشور است، همچنین ثبات نسبی قیمت پنبه، درآمد مناسب برای پنبه کاران و پایداری تولید از دیگر اهداف ماست.افزایش شاخص تولید، توسعه برداشت ماشینی، به کارگیری ارقام زودرس، توسعه کشت دوم و افزایش بهره وری آب از راهبردهای این طرح است. نیاز سالانه صنایع نساجی کشور به
پنبه هم اکنون 120 هزار تن است که در سال 1404 به تولید حدود 175هزار تن پنبه محلوج افزایش می یابد.
با توجه به رشد دو درصدی جمعیت در افق طرح خود کفایی پنیه ضریب خوداتکایی پنبه در پایان این طرح مذکور به 77/9 درصد می رسد .