به گزارش تحلیل ایران ، در حالی که بسیاری از کشورهای جهان، تنوع سوختی را به عنوان راهکاری برای کاهش ریسک‌های تولید برق در نظر می‌گیرند، ایران همچنان ۹۰ درصد از تولید برق خود را به گاز وابسته کرده است.
این تصمیم می‌تواند در شرایط بحران گاز یا قطع جریان آن، پایداری شبکه برق کشور را تهدید کند؛ یکی از نمونه‌های قابل تأمل در این زمینه، نیروگاه زغال‌سنگی طبس در استان خراسان جنوبی است که بیش از دو دهه از ساخت آن می‌گذرد، اما همچنان بلااستفاده مانده است.
این در حالی است که به گفته کارشناسان، ایران از ذخایر غنی زغال‌سنگ برخوردار است و می‌تواند بخشی از نیاز خود به برق را از این منبع تأمین کند.
ناترازی ۳۰۰ میلیون مترمکعبی گاز
مصطفی نخعی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار فارس گفت: کشور در پیک مصرف، با کسری ۳۰۰ میلیون مترمکعبی گاز در روز مواجه است؛ این ناترازی نه‌تنها به مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها فشار وارد کرده، بلکه موجب افزایش مصرف گازوئیل و محدودیت استفاده
از مازوت در نیروگاه‌های مازوت‌سوز شده است.
وی تأکید می‌کند که نبود راهکارهای فوری و عدم اجرای وظایف قانونی دستگاه‌ها، به این بحران دامن زده است.
تأثیر وابستگی به گاز در تولید برق
وی اذعان داشت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود ۹۰ درصد از تولید برق کشور وابسته به گاز است؛ در شرایطی که تأمین گاز برای نیروگاه‌ها کاهش یافته است، استفاده از سوخت‌های جایگزین نیز به دلایل مختلف، از جمله مداخلات نظارتی، با محدودیت‌هایی روبه‌رو شده است.
زغال‌سنگ؛ منبعی فراموش‌شده
وی تاکید کرد: در حالی که ایران منابع غنی زغال‌سنگ دارد، سهم این منبع از تولید برق در کشور صفر است؛ این در حالی است که در جهان، حدود ۳۳ درصد از برق تولیدی از زغال‌سنگ تأمین می‌شود.
وی با بیان اینکه کشورهای پیشرو مانند چین و هند، با وجود توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، همچنان از زغال‌سنگ به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تأمین برق استفاده می‌کنند، گفت: نیروگاه زغال‌سنگی طبس نیز که با ظرفیت بالا ساخته شده است، بیش از دو دهه است که بلااستفاده
مانده و می‌تواند راهکاری عملی برای کاهش ناترازی انرژی باشد.
پایین بودن راندمان نیروگاه‌ها و شدت بالای مصرف انرژی
نخعی همچنین به راندمان پایین نیروگاه‌های کشور اشاره می‌کند که تنها بین ۳۰ تا ۳۵ درصد است، در حالی که طبق قانون، این عدد باید به ۵۵ درصد می‌رسید؛ از سوی دیگر، شدت بالای مصرف انرژی نسبت به تولید ناخالص داخلی، یکی از چالش‌های کلیدی کشور است که نشان‌دهنده بهره‌وری
پایین انرژی است.
برای مدیریت بحران انرژی، نخعی بر لزوم تشکیل سازمان مدیریت مصرف انرژی تأکید دارد که می‌تواند نظارت دقیق بر اجرای سیاست‌های بهینه‌سازی مصرف داشته باشد.
وی اذعان داشت: از دیگر راهکارها، استفاده از ظرفیت بازار بهینه‌سازی انرژی است که می‌تواند به صنایع و مردم انگیزه صرفه‌جویی بدهد؛ همچنین، تنوع در سبد سوخت نیروگاهی از جمله استفاده از زغال‌سنگ، نه‌تنها به کاهش ناترازی انرژی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند وابستگی
به گاز را کاهش دهد.
چالش محیط‌زیست و توسعه پایدار
یکی از دغدغه‌های مهم در استفاده از زغال‌سنگ، اثرات زیست‌محیطی آن است.
اما نخعی معتقد است که با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و سیاست‌گذاری مناسب، می‌توان بین توسعه صنعت انرژی و حفظ محیط‌زیست تعادل برقرار کرد؛ این تعادل ضروری است تا منابع داخلی کشور به‌خوبی بهره‌برداری شوند و سلامت مردم نیز حفظ شود.
نیروگاه زغال‌سنگی طبس، گنجی ۲۰ ساله که غیرفعال مانده است!
محمد باقر قالیباف نیز در نشست کمیسیون صنایع و معادن مجلس از اتکای بیش از حد به گاز در تولید برق انتقاد کرد و گفت: در حالی که ۳۳ درصد برق دنیا از زغال‌سنگ تأمین می‌شود، ایران با داشتن بیش از ۱.۲ میلیارد تن ذخایر کشف‌شده زغال‌سنگ، هیچ استفاده‌ای از این منبع
نمی‌کند؛ نیروگاه زغال‌سنگی طبس بیش از دو دهه است که غیرفعال مانده، در حالی که این نیروگاه می‌توانست بخشی از بار تأمین برق کشور را به دوش بکشد.
وی تأکید کرد: وقتی ۹۰ درصد تولید برق ما به گاز وابسته است، کمبود گاز در فصول سرد سال نیروگاه‌ها را عملاً از کار می‌اندازد. باید با تغییر رویکردها، از منابع متنوع نظیر زغال‌سنگ و انرژی‌های تجدیدپذیر بهره بگیریم.
هوشمندسازی و مردمی‌سازی؛ کلید حل بحران انرژی
رئیس مجلس در ادامه به ضرورت هوشمندسازی در مدیریت انرژی اشاره کرد و گفت: ما نیازمند کارت اعتبار دیجیتالی مصرف انرژی هستیم تا میزان مصرف هر فرد یا صنعت مشخص شود. این اقدام می‌تواند به کاهش شدت مصرف انرژی کمک کند؛ همچنین باید مردم را در بهینه‌سازی مصرف دخیل
کنیم، به‌گونه‌ای که منفعت اقتصادی برای آن‌ها ایجاد شود.
وی افزود: افزایش قیمت انرژی نه تنها راه‌حل اول نیست، بلکه به‌تنهایی کافی نیست. باید با شفاف‌سازی و هوشمندسازی، مردم را به مشارکت در کاهش مصرف تشویق کنیم. مجلس آماده همکاری با دولت برای ایجاد زیرساخت‌های لازم است.»
لزوم هماهنگی میان دستگاه‌ها و اجرای قوانین موجود
محمدباقر قالیباف همچنین با انتقاد از عدم اجرای قوانین موجود، گفته‌است: در مجلس یازدهم قوانینی برای رفع ناترازی انرژی تصویب شده است، اما اجرای آن‌ها نیازمند عزم جدی دولت است؛ اگر این قوانین به‌درستی اجرا شود، می‌توانیم بخشی از بحران را در کوتاه‌مدت حل کنیم.
در عین حال، کمیسیون صنایع مجلس باید تیمی قرارگاهی برای نظارت و رصد وضعیت تشکیل دهد.