کودکان غزه تاریخ را با گچ روی ویرانه‌ها می‌نویسند

به گزارش تحلیل ایران ،هنرمندان فلسطینی، با قلم و رنگ خود، به‌سان سربازانی بی‌سلاح، در برابر اشغالگری ایستاده‌اند و با هنر خود حقیقت، ثبت هویت و مقاومت در برابر پاک‌سازی فرهنگی فریاد می‌زنند. دیوارهایی که روزگاری قرار بود صداها را خفه کنند، امروز با هنر، فریاد رسای یک ملت شده‌اند. از سلیمان منصور تا صفا عوده، از حنظله تا درخت زیتون هبه زقوت، همه‌وهمه بخشی از یک روایت‌اند؛ روایتی که هرگز خاموش نخواهد شد، حتی زیر سایه‌ بمب و باروت. در این سرزمین که بیش از ۷۰ درصد قربانیانش را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند و مرگ از آسمان و خاک یک‌جا می‌بارد، چه با بمب و گلوله، چه با گرسنگی و بیماری، هنوز امید زنده است. در دل ویرانی، رؤیای آزادی و پیروزی مثل نانی گرم، روح و جان مردم را زنده نگه می‌دارد. کودکانی که هر روز درست جلوی چشمانشان عزیزترین کسانشان را از دست می‌دهند، رؤیای آزادی را با گچ و مدادرنگی روی دیوارها نقاشی می‌کنند.

* نقاشی که رنج را به دوش می‌کشد

«سلیمان منصور»، یکی از برجسته‌ترین نقاشان فلسطینی، متولد سال ۱۹۴۷، درست یک سال پیش از تشکیل اسرائیل است. او را هنرمند انتفاضه می‌نامند؛ هنرمندی که با تابلوی مشهور «جمل المحامل» یا همان «باربر فلسطینی» در ۲۶ سالگی به شهرت رسید. در این تابلو، پیرمردی را می‌بینیم که شهر قدس را چون باری سنگین، با طناب‌هایی از رنج بر پشت خود حمل می‌کند؛ تصویری کنایه‌آمیز از درد بی‌پایان یک ملت.منصور هرگز فلسطین را ترک نکرد، حتی زمانی که می‌توانست تابعیت آمریکا را بگیرد. خودش می‌گوید سفر برایش مثل خفگی است و نمی‌داند چرا. او امروز ۷۷ سال دارد و بیش از پنج دهه است که با آثار هنری‌اش، زبان گویای مردم فلسطین شده؛ زبانی که درد، مقاومت و عشق به وطن را فریاد می‌زند.

* کودک پا‌برهنه‌ای که جهان را لرزاند

از دیگر چهره‌های تأثیرگذار در هنر مقاومت فلسطین «ناجی العلی» است؛ کارتونیستی که با خلق شخصیت نمادین «حنظله» برای همیشه در حافظه تاریخی جهان باقی ماند. حنظله، کودک ۱۰ ساله‌ای است با لباس وصله‌دار و پاهای برهنه که همیشه پشت به مخاطب ایستاده و دستانش را پشت خود قفل کرده است. این کودک، به نمادی از مظلومیت، سرسختی و هویت فلسطینی تبدیل شده است.ناجی العلی می‌گفت: «حنظله، امضای من است. هرجا می‌روم، همه درباره‌اش می‌پرسند. او کودک من است، کودکی خودم. وقتی فلسطین را ترک کردم، ۱۰ساله بودم و حنظله نیز همان‌جا متوقف شد. چون کودک در جایی جز وطن خود رشد نمی‌کند. او پابرهنه است چون تمام کودکان اردوگاه‌ها چنین‌اند. دست‌هایش در پشتش قفل شده، نشانه‌ای از اعتراض به راه‌حل‌های تحمیلی.» ناجی به‌خاطر آثار بی‌پرده‌اش بارها تهدید شد و در نهایت، در سال ۱۹۸۷ در لندن ترور شد. او پس از ۳۸ روز کما، جان سپرد اما حنظله همچنان زنده است؛ صدایی که هیچ گلوله‌ای نتوانست خاموشش کند.

*هنری زنانه از دل آتش

«هبه زقوت»، نقاشی بود که با رنگ‌های زنده‌اش، چهره‌ای دیگر از مقاومت را به تصویر می‌کشید. او قدس را با قلم‌مو در آغوش می‌گرفت و زنان فلسطینی را با لباس‌های سنتی‌شان جاودانه می‌کرد. در یکی از آثارش، زنی با گیتاری در دست و چشمانی بسته به تصویر کشیده شده؛ نمادی از رهایی، درد و موسیقی زندگی.هبه در صفحه فیس‌بوک خود نوشته بود: «ما زندگی‌مان را مثل موسیقی می‌گذرانیم. گاهی بلند، گاهی آرام… این است زندگی ما.» این هنرمند فلسطینی در یکی دیگر از تابلوهایش، درخت زیتونی را کشیده بود که ریشه در خاک دارد و نوشته بود: «وقتی جوان بودم، فصل برداشت زیتون برایم خاص بود. دور هم جمع می‌شدیم. مادرم زیتون‌ها را با تکه‌های لیمو نگهداری می‌کرد. ممنون مادرم...» هبه زقوت دو هفته پس از انتشار یک ویدئو از آثارش، در ۱۳ اکتبر ۲۰۲۳، به همراه دو فرزندش در حمله هوایی رژیم صهیونیستی به غزه شهید شد. اما آثارش همچنان باقیست؛ به‌عنوان نمادی از زن فلسطینی، مقاومت، عشق و امید.

* صدای غزه با رنگ و روایت

«صفا عوده»، هنرمند فلسطینی دیگری است که هنر را به ابزاری برای روایت داستان‌های مقاومت و عشق به وطن تبدیل کرده است. او با تلفیق دانش روان‌شناسی و هنر، روایتگر تجربه‌های زندگی در غزه شده است؛ زندگی‌ای که میان جنگ، محاصره و رؤیاها در نوسان است.او در آثارش از قالب‌های کمیک و انیمیشن بهره می‌گیرد تا مفاهیمی پیچیده را به زبان ساده به تصویر بکشد. کتاب «صفا و چادر» نمونه‌ای از تلاش‌های او برای ثبت تجربه‌های زندگی در اردوگاه‌های پناه‌جویان است. هنر صفا ترکیبی است از طنز و اندوه، حقیقت و خیال، و مهم‌تر از همه، صدایی برای آنان که خاموش‌اند.

*دیوارهایی که تاریخ را روایت می‌کنند