به گزارش تحلیل ایران ،اندیشکده شورای آتلانتیک در گزارشی به بررسی محدودیت‌های سامانه‌های دفاع موشکی به خصوص پس از جنگ اسرائیل علیه حماس از مهرماه 1403 به بعد پرداخته است.در این گزارش آمده است: «از زمان حمله غافلگیرانه حماس به اسرائیل در 7 اکتبر 2023، دفاع
موشکی به یک عنصر حیاتی در درگیری‌های خاورمیانه تبدیل شده است. سامانه‌های دفاع موشکی گنبد آهنین اسرائیل، راکت‌های شلیک‌شده از غزه و لبنان را رهگیری کرده‌اند. سامانه آرو-3 برای نخستین بار در نوامبر 2023 یک موشک شلیک‌شده از یمن را منهدم کرد. و دو بار، ایالات
متحده پاسخی مشترک بین اسرائیل، شرکای اروپایی و عربی را برای مقابله با رگبار موشک‌ها و پهپادهای ایران هماهنگ کرد. با نگاهی به گذشته، این درگیری در پیشرفت دفاع موشکی به اندازه جنگ خلیج فارس در سال 1991 اهمیت خواهد داشت، که اولین استفاده از سامانه‌های پاتریوت
ایالات متحده در نبرد واقعی بود، جایی که آن‌ها علیه موشک‌های اسکاد عراق به کار گرفته شدند».
در ادامه این گزارش آمده است: «با این حال، همانطور که جنگ خلیج فارس هم وعده‌ها و هم محدودیت‌های دفاع موشکی را در آن زمان برجسته کرد (از جمله بحثی در مورد نرخ واقعی رهگیری سامانه‌های پاتریوت)، جنگ غزه نیز به عنوان یک داستان هشداردهنده در مورد آنچه دفاع موشکی
می‌تواند به دست آورد، آنچه باید به دست آورد و نقاط ضعف آن عمل می‌کند. مطمئناً، سامانه‌های دفاع موشکی پیشرفت‌های فناوری و توانایی جلوگیری از تلفات گسترده ناشی از رگبار موشک‌های دشمن را نشان داده‌اند. اما جنگ غزه همچنین نشان داده است که دفاع موشکی در برابر پهپادها
به اندازه کافی مؤثر نیست، اغلب با مشکلات هماهنگی بین‌المللی مانع می‌شود و به تنهایی نمی‌تواند بازدارندگی و ثبات منطقه‌ای را فراهم کند».کمک همه‌جانبه 6 کشور به اسرائیل برای مقابله با حمله ایراناندیشکده شورای آتلانتیک در گزارش خود درباره سامانه‌های دفاع موشکی
نوشت: «درگیری خاورمیانه جهش قابل توجهی در عملیات دفاع موشکی جمعی را برجسته کرد. در 14 آوریل 2024، حمله ایران به اسرائیل پاسخی را برانگیخت که شامل قابلیت‌های دفاع هوایی و موشکی ایالات متحده و اسرائیل، و همچنین دو متحد ناتو (بریتانیا و فرانسه) و کشورهای عربی
(اردن، و احتمالاً عربستان سعودی و امارات متحده عربی) بود. در نهایت، توانایی ائتلاف موقت برای رهگیری بیشتر پرتابه‌های شلیک‌شده توسط ایران، برای اولین بار، امکان‌پذیری یک اتحاد منطقه‌ای برای دفاع در برابر چنین تهدیدهایی را نشان داد. با این حال، این موفقیت‌ها
نباید منجر به خودرضایتی شود. دفاع موشکی بدون شک در خاورمیانه ماندگار است، اما بسیاری از مسائل پایدار در سطوح تاکتیکی، عملیاتی، دیپلماتیک و در نهایت، استراتژیک باقی مانده است».
پهپادها به دلیل اندازه و قابلیت مانور، به راحتی رهگیری نمی‌شونداین اندیشکده در گزارش خود با اشاره به محدودیت‌های سامانه‌های دفاع موشکی نوشت: «اول، علی‌رغم پیشرفت در دفاع در برابر موشک‌ها، گسترش سامانه‌های بدون سرنشین یک چالش پایدار است. پهپادها به دلیل اندازه
و توانایی مانور، می‌توانند از شناسایی فرار کنند. حزب‌الله و حوثی‌ها اغلب توانسته‌اند از رادارهای نیروی دفاعی اسرائیل (IDF) اجتناب کنند. به عنوان مثال، در ژوئیه 2024، حوثی‌ها با موفقیت یک ساختمان در مرکز تل‌آویو (نزدیک دفتر شعبه سفارت ایالات متحده در شهر) را
با استفاده از یک پهپاد کوچک کامیکازه مورد اصابت قرار دادند.»استفاده از هوش مصنوعی در پهپادها می‌تواند تهدید پهپادها را بیشتر کنددر این گزارش با اشاره به امکان استفاده از هوش مصنوعی در پهپادها، تأکید کرده است: «این چالش پهپاد می‌تواند با بهبود تاکتیک‌های دسته‌ای
ایران و نیروهای نیابتی آن که آن‌ها را قادر می‌سازد چندین پهپاد را در یک ناوگان واحد که قادر به برقراری ارتباط و عملکرد مشترک است، ادغام کنند، تشدید شود. در دهه آینده، معرفی هوش مصنوعی می‌تواند ابعاد این تهدید را بیشتر تسریع کند».
اجرای دفاع موشکی بسیار پیچیده استاندیشکده شورای آتلانتیک در ادامه گزارش خود نوشت: «دوم، در سطح عملیاتی، دفاع موشکی ممکن است امروز مؤثرتر باشد، اما اجرای آن به طور فزاینده‌ای پیچیده می‌شود. برای دقت، باید به "دفاع‌های موشکی" اشاره کرد: هیچ راه‌حل همه‌جانبه‌ای
در این حوزه وجود ندارد. رهگیری راکت‌ها یا پهپادهای کوتاه‌برد به سامانه‌هایی نیاز دارد که با سامانه‌های مورد استفاده در برابر موشک‌های کروز یا بالستیک میان‌برد متفاوت هستند. در نتیجه، خاورمیانه به سامانه‌های دفاع موشکی متعددی مجهز است—مانند پاتریوت و THAAD
ایالات متحده و گنبد آهنین، فلاخن داوود و آرو اسرائیل. سامانه‌های آینده نیز در حال توسعه هستند، از جمله پرتوی آهنین مبتنی بر لیزر اسرائیل و چندین پروژه ضد پهپاد ایالات متحده.»چالشی به نام مدیریت دفاع موشکی
در این گزارش آمده است: «این امر مجموعه‌ای از چالش‌های عملیاتی را برای نیروهای مسلح ایالات متحده ایجاد می‌کند، مانند الزامات آموزشی برای پرسنل آن و نیاز به اطمینان از رفع تداخل هوایی. علاوه بر این، فرماندهی مرکزی ایالات متحده باید نیازهای خاص هر یک از شرکای
خود را مدیریت کند. سامانه‌های ایالات متحده با الزامات قابلیت همکاری آن‌ها طراحی شده‌اند. در مقابل، سایر کشورها نیازهای خود را دنبال می‌کنند. هنگامی که ارتش ایالات متحده دو سامانه گنبد آهنین را در سال 2019 خریداری کرد، با مشکلاتی در ادغام آن‌ها در سامانه فرماندهی
و کنترل خود مواجه شد، زیرا سامانه اسرائیلی از استانداردهای فنی متفاوتی پیروی می‌کرد. نیروهای فرانسوی در خاورمیانه نیز از موشک‌های سطح به هوای آستر 30 خود برای مقابله با چندین موشک بالستیک حوثی در دریای سرخ استفاده کردند. کارشناسان به درستی از دفاع "چند لایه"
صحبت می‌کنند، اما با انباشته شدن لایه‌های بیشتر، مدیریت دفاع موشکی دشوارتر می‌شود.»همکاری دفاع موشکی چندملیتی، چالش دیپلماتیکی به همراه خواهد داشتاندیشکده شورای آتلانتیک با اشاره به چالش دیگری در دفاع موشکی نوشت: «ماهیت چندملیتی همکاری دفاع موشکی نیز چالش‌های
دیپلماتیک را به همراه دارد. در حالی که موفقیت ائتلاف موقت علیه ایران در آوریل 2024 نشان می‌دهد که ایالات متحده و شرکای آن می‌توانند چالش‌های عملیاتی را مدیریت کنند، آن‌ها با حساسیت‌های سیاسی مواجه شدند. این امر به ویژه در خلیج فارس مشهود است، جایی که شرکای
ایالات متحده مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر در تعمیق ادغام شبکه‌های دفاع هوایی خود مردد هستند.»
بر اساس این گزارش، پیشبرد این مسائل پیامدهای قابل توجهی برای حاکمیت ملی هر کشور دارد، به ویژه زمانی که صحبت از اشتراک‌گذاری داده‌های اطلاعاتی بین کشورهای همسایه یا تأیید خودکارسازی تصمیم‌گیری در سناریوهای رهگیری موشک می‌شود. این مسائل در میان متحدان ناتو
نیز حساس است. با این حال، حداقل در چارچوب فراآتلانتیک، می‌توان در مورد آن‌ها بحث و در نهادهایی مانند شورای آتلانتیک شمالی، کمیته نظامی یا ستاد فرماندهی عالی نیروهای متفقین اروپا اصلاح کرد. در مقابل، خاورمیانه فاقد ساختار قابل مقایسه است. نزدیک‌ترین سازمان
به چارچوب ناتو، شورای همکاری خلیج فارس است، اما سابقه آن در همکاری دفاعی محدود است. این امر فرماندهی مرکزی ایالات متحده (CENTCOM) را به عنوان تنها نهاد معتبر به طور پیش‌فرض برای ایجاد پاسخ جمعی مورد نیاز باقی می‌گذارد. CENTCOM مطمئناً ابزارهای لازم برای رسیدگی
به چالش‌های عملیاتی مرتبط با آن پاسخ را دارد، اما در سطح دیپلماتیک، نمی‌تواند جایگزین یک نهاد منطقه‌ای متشکل از شرکای محلی خود شود.این محدودیت‌های نهادی تصادفی نیست. در حالی که شرکای خاورمیانه ممکن است مشتاق همکاری نزدیک با ایالات متحده باشند، در همکاری با
یکدیگر مردد هستند. نباید فراموش کرد که بین سال‌های 2017 و 2021، سه کشور خلیج فارس (عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین) حریم هوایی و دریایی خود را به روی قطر بستند تا مخالفت خود را با سیاست خارجی همسایه خود ابراز کنند. در نهایت، رهبران خلیج فارس این بحران
را حل کردند، اما بسیاری از علل ریشه‌ای آن حل نشده باقی مانده است.
کشورهای عربی تمایلی برای علنی شدن همکاری‌شان با اسرائیل در زمینه دفاع موشکی ندارنداندیشکده شورای آتلانتیک در گزارش خود با اشاره به عدم تمایل کشورهای عربی به علنی شدن همکاری‌شان با رژیم صهیونیستی نوشت: «یکی دیگر از موانع مهم برای رسمی کردن همکاری دفاع موشکی
منطقه‌ای، تردید کشورهای عربی در علنی کردن همکاری نظامی خود با ارتش اسرائیل پس از جنگ غزه است. درست است که این کشورها در همکاری با فرماندهی مرکزی ایالات متحده و ارتش اسرائیل در برابر حملات موشکی ایران در آوریل و اکتبر 2024 مشکلی نداشتند. با این حال، در هر دو
مورد، مشارکت خلیج فارس به اشتراک‌گذاری داده‌های رادار خود با همتایان ایالات متحده محدود بود. در همان زمان، واحد دفاع هوایی اردن پهپادهای ایرانی را که حریم هوایی پادشاهی را نقض کردند، رهگیری کرد. به طور کلی، شرکای عربی مشارکت خود را به حداقل رساندند (حتی سعودی‌ها
آن را انکار کردند). این ناراحتی عرب‌ها از همکاری با اسرائیل در مورد دفاع موشکی به قبل از جنگ غزه برمی‌گردد. در ژانویه 2022، مقامات خلیج فارس زمانی که بنی گانتز، وزیر دفاع وقت اسرائیل، ادعا کرد که کشورش در حال ایجاد "ائتلاف دفاع هوایی خاورمیانه" با ایالات متحده
و کشورهای خلیج فارس است، سکوت کردند.»
مهمترین چالش برای دفاع موشکی در سطح استراتژیک نهفته استدر این گزارش آمده است: «اما مهمترین چالش برای دفاع موشکی در نهایت در سطح استراتژیک نهفته است. این امر به این واقعیت برمی‌گردد که ارزش بازدارندگی دفاع موشکی پس از جنگ غزه محدود به نظر می‌رسد. این ممکن
است مانند یک پارادوکس به نظر برسد: چگونه ارتقای این سامانه‌ها می‌تواند با کاهش توانایی بازدارندگی دشمنان همزمان شود؟ ایده دفاع موشکی به عنوان یک عامل بازدارنده همیشه بحث‌برانگیز بوده است. این امر پیش‌فرض می‌کرد که دشمنان به دلیل برتری قاطع دفاع موشکی، از برنامه‌های
تهاجمی خود صرف نظر می‌کنند. با این حال، جنگ غزه نشان داد که این فرض در چارچوب درگیری اسرائیل و ایران صدق نمی‌کند. پس از یک دهه حملات راکتی، حماس توسط گنبد آهنین بازدارنده نشد. این گروه در 7 اکتبر 2023 ارتش اسرائیل را با یک حمله زمینی غافلگیر کرد که در آن رگبار
راکت‌ها صرفاً یک عنصر ثانویه بود. به طور مشابه، حوثی‌ها علی‌رغم تلاش‌های قابل توجه نیروی دریایی ایالات متحده و شرکای آن برای متوقف کردن و بازدارندگی تجاوز آن‌ها، به کمپین آزار و اذیت خود علیه کشتی‌های عبوری از دریای سرخ در طول جنگ غزه ادامه دادند. این نشان
می‌دهد که دفاع موشکی نمی‌تواند به طور مؤثر بازیگران غیردولتی را بازدارد».علاوه بر این، حملات مکرر ایران به قلمرو اسرائیل نشان می‌دهد که تهران نیز بازدارنده نشد. حملات ایران به اسرائیل در آوریل و اکتبر 2024 اولین نمونه‌های حمله یک کشور خاورمیانه به کشور یهودی
از زمان حمله صدام حسین با چهل و سه موشک اسکاد به اسرائیل در سال 1991 بود—و با نگاهی به گذشته، حمله عراق در مقایسه با مقیاس کمپین ایران جزئی به نظر می‌رسد.