به گزارش تحلیل ایران ،هفت روز از آغاز سی‌و‌چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌گذرد؛ بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی کشور که هر ساله نه‌تنها صنعت نشر را به خط اول توجه می‌کشاند بلکه همچون آیینه‌ای تمام‌نما بازتابی از حال و آینده فرهنگ مطالعه در ایران است.
امسال اما این نمایشگاه بیش از همیشه رنگ و بوی تحول دارد. تحولی که در آمارها رفتار مخاطبان و حتی حال‌و‌هوای غرفه‌ها مشهود است.
آمارهای رسمی نشان می‌دهد که تا پایان روز هفتم نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مجموع فروش ناشران و کتاب‌فروشان به ۲۸۵ میلیارد تومان رسیده؛ رقمی که نسبت به همین بازه در سال گذشته (۳۱۲ میلیارد تومان) کاهشی ملموس را نشان می‌دهد. کاهش بیش از همه در بخش فروش حضوری
خود را نشان داده است؛ جایی که رقم ۲۱۶ میلیارد تومانی سال ۱۴۰۳، امسال به حدود ۱۲۵ میلیارد تومان رسیده است.در نقطه مقابل، فروش مجازی با جهشی چشمگیر از ۹۶ میلیارد تومان در سال گذشته به بیش از ۱۵۹ میلیارد تومان رسیده است. رشد ۶۶ درصدی که به‌وضوح از تغییر ذائقه
خریداران و تمایل روزافزون آن‌ها به خرید آنلاین خبر می‌دهد. حالا از هر سه کتابی که در این نمایشگاه فروخته می‌شود یکی به‌صورت اینترنتی سفارش داده شده است.
در دل راهروهای شلوغ مصلی، ناشران با چهره‌هایی گاه امیدوار و گاه نگران از وضعیت امسال می‌گویند. یکی از ناشران حوزه ادبیات داستانی با نگاهی به غرفه خلوتش می‌گوید: «در سال‌های قبل، مردم برای خرید چند کتاب می‌آمدند، اما امسال بسیاری فقط تماشا می‌کنند. انگار
خرید کتاب به اولویت دوم یا سوم تبدیل شده است.»افزایش قیمت‌ها، تورم و کاهش قدرت خرید از اصلی‌ترین دلایلی است که ناشران برای افت فروش حضوری برمی‌شمرند. با وجود تخفیف‌های قابل توجه در نمایشگاه، بسیاری از بازدیدکنندگان هنوز توان خرید ندارند.
در شرایطی که فروش حضوری با افت همراه شده توسعه فروش آنلاین جان تازه‌ای به نمایشگاه داده است. امسال علاوه بر تقویت زیرساخت‌های فروش اینترنتی و افزایش روش‌های پرداخت دیجیتال، ناشران بیشتری به سمت ارائه نسخه‌های صوتی و الکترونیکی کتاب‌ها روی آورده‌اند.یکی
از ناشران دیجیتال‌محور می‌گوید: «تقریباً نیمی از فروش ما امسال مربوط به نسخه‌های الکترونیکی و صوتی بوده است. مخاطب امروز راحتی دسترسی سریع و هزینه کمتر را ترجیح می‌دهد.»
نمایشگاه امسال فراتر از یک بازار کتاب، رنگ‌وبوی یک جشنواره فرهنگی به خود گرفته است. نشست‌های تخصصی، گفت‌وگوهای زنده با نویسندگان، کارگاه‌های آموزشی و برنامه‌های تعاملی، فضایی پویاتر و متنوع‌تر از سال‌های گذشته ایجاد کرده‌اند. اتفاقی که بسیاری آن را نشانه‌ای
از بلوغ نمایشگاه می‌دانند.
با نگاهی به روند ۲ سال اخیر، به‌نظر می‌رسد مسیر آینده نمایشگاه کتاب روشن است؛ ترکیب هوشمندانه فروش حضوری و مجازی. محمد سجادی، یکی از ناشران حاضر در نمایشگاه، می‌گوید: «تمرکز صرف بر فروش فیزیکی دیگر کافی نیست. باید از ظرفیت بازار دیجیتال استفاده کنیم تا
بتوانیم دامنه مخاطبان را گسترده‌تر کنیم.»با این حال دغدغه کاهش تعامل چهره‌به‌چهره میان ناشر و مخاطب هنوز بر جای خود باقی است؛ تعاملی که برای بسیاری از فعالان فرهنگی بخش مهمی از هویت نمایشگاه است.
نمایشگاه کتاب امسال بیش از همیشه گویای گذار است؛ گذار از سنت به نوگرایی، از غرفه‌گردی به کلیک‌گردی، از کتاب‌کاغذی به نسخه دیجیتال. اگرچه چالش‌ها کم نیست اما روشن است که صنعت نشر ایران آرام‌آرام به سمت عصری جدید حرکت می‌کند. عصری که در آن نوآوری، تنوع و
انعطاف کلید بقا خواهند بود.