به گزارش تحلیل ایران، سیدعباس عراقچی در برنامه دیدار میهمانان دومین همایش «دیپلماسی استانی» با آیت‌الله احمد مروی، تولیت آستان قدس رضوی، گزارشی جامع از پیشرفت‌ها و اهداف راهبردی سیاست دیپلماسی استانی ارائه و با اشاره به اهمیت اقتصادی همسایگان، به ویژه در
زمینه عبور از تحریم‌ها و تأمین کالاهای مورد نیاز کشور، اظهار کرد: مرزهای مشترک ما به مجراهای تنفسی اقتصاد کشور تبدیل شده‌اند و تقویت ارتباطات مرزی، امنیت مرزها را بهبود بخشیده و قاچاق را کاهش داده است.
وزیر امور خارجه بیان کرد: گسترش و تعمیق روابط با همسایگان، دیگر صرفاً یک گزینه نیست، بلکه اولویت اول و حیاتی سیاست خارجی کشور در شرایط فعلی محسوب می‌شود.
وی افزود: نتایج مثبت این رویکرد، به‌ویژه در دو بُعد کلیدی اقتصادی و امنیتی، به‌وضوح قابل مشاهده و اندازه‌گیری است.
جایگاه همسایگان در نقشه راه سیاست خارجی
عراقچی در تبیین جایگاه همسایگان در نقشه راه سیاست خارجی، گفت: این کشورها از ابعاد سیاسی، امنیتی و اقتصادی دارای اهمیت راهبردی غیرقابل جایگزینی برای جمهوری اسلامی ایران هستند.
وزیر امور خارجه افزود: این اهمیت در راستای راهبرد اساسی کشور برای عبور موفقیت‌آمیز از تحریم‌های ظالمانه و رفع نیازهای اساسی کشور در زمینه‌های حیاتی تأمین کالا، مدیریت صادرات و تسهیل فرایند انتقال پول و منابع مالی مضاعف شده است.
وی با ارائه داده‌های عینی از جایگاه همسایگان توضیح داد: بالاترین آمار ورود گردشگری سلامت به کشور متعلق به همین کشورهای همسایه است، که خود منبع درآمد ارزی مهمی محسوب می‌شود.
حجم تجارت با افغانستان به اندازه کل اتحادیه اروپا
عراقچی به آمار قابل توجه تجارت مرزی و رسمی با کشور همسایه شرقی اشاره و اظهار کرد: حجم تجارت با افغانستان به اندازه کل اتحادیه اروپا است، که نشان‌دهنده پتانسیل عظیم این بازار برای اقتصاد کشور است.
وزیر امور خارجه با بیان اینکه مرزهای مشترک، صرفاً خطوط جغرافیایی نیست، بلکه مجراهای تنفسی حیاتی اقتصاد کشور است، افزود: فعال‌سازی صحیح این مرزها نه تنها به رونق اقتصادی کمک می‌کند، بلکه به‌طور مستقیم منجر به افزایش امنیت مرزی پایدار و کاهش چشمگیر پدیده‌های
نامطلوبی چون قاچاق سازمان‌یافته شده است.
وزیر امور خارجه گفت: مفهوم دیپلماسی استانی نه یک پروژه اداری صرف، بلکه یک تغییر پارادایم در نحوه تعاملات خارجی ایران است. هدف اصلی این دیپلماسی، تقویت و نزدیک‌تر ساختن ارتباطات مردمی و نهادی بین جوامع مرزی دو طرف است.
وی گفت: بسیاری از مسائل پیچیده، به‌ویژه مسائل امنیتی مرزی و اختلافات محلی، به جای ارجاع به سلسله مراتب طولانی و بوروکراتیک پایتخت‌ها که طبیعتاً منجر به پیچیدگی و طولانی شدن حل و فصل می‌شود، می‌توانند توسط مقامات محلی در طرفین مرز بسیار راحت‌تر و سریع‌تر
حل و فصل شوند.
تقویت دفاتر استانی وزارت امور خارجه
عراقچی با اشاره به ضرورت تقویت دفاتر استانی وزارت امور خارجه، تأکید کرد: دفاتر وزارت امور خارجه در همه استان‌های کشور در حال تقویت ساختاری و تجهیزاتی هستند. در این میان، دفتر وزارت امور خارجه در مشهد مقدس، به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک و حجم بالای تعاملات خراسان
رضوی با کشورهای همسایه، به عنوان بزرگترین دفتر در میان همه استان‌ها شناخته می‌شود و نقش محوری در تسهیل نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور ایفا می‌کند.
وزیر امور خارجه با اشاره به تغییرات ساختاری در سطح ملی، گفت: جهت تضمین همکاری عملی و حذف موازی‌کاری‌ها، در هیئت دولت تصویب شده است که استانداری‌ها موظف به تأمین پرسنل و زیرساخت‌های لازم برای پشتیبانی از این فعالیت‌ها هستند و رؤسای دفاتر وزارت خارجه در هر
استان، علاوه بر وظایف اصلی خود، حکم مشاور بین‌الملل استاندار را نیز دریافت خواهند کرد تا هماهنگی میان دستگاه دیپلماسی ملی و مدیریت اجرایی محلی تضمین شود.
وی به تشریح دامنه عملیاتی دیپلماسی استانی اشاره و تأکید کرد: این رویکرد به‌طور انحصاری محدود به کشورهای همجوار نیست، به عنوان نمونه استان‌هایی مانند خراسان رضوی، با استفاده از این ساختار جدید، توانسته‌اند روابط اقتصادی و فرهنگی گسترده‌ای با کشورهایی همچون
هند، روسیه و همچنین عراق به‌ویژه در حوزه گردشگری مذهبی و سلامت برقرار سازند.
دفاتر استانی، بازوهای خط مقدم و اجرایی وزارت امور خارجه
عراقچی افزود: در این ساختار جدید، نقش وزارت امور خارجه به عنوان سیاست‌گذار کلان باقی می‌ماند، اما نکته کلیدی این است که اجرا و عملیات میدانی می‌تواند در سطح استان‌ها بهتر از مرکز شکل بگیرد. استان‌ها در این مدل، به بازوهای خط مقدم و اجرایی وزارت امور خارجه
تبدیل می‌شوند که می‌توانند واکنش سریع‌تری به نیازهای بازار و طرف مقابل نشان دهند.
وزیر امور خارجه همچنین به برگزاری موفقیت‌آمیز یک جلسه مشترک در شیراز با حضور استانداران پنج استان جنوبی و جنوب غربی کشور و همچنین سفرای کشورهای حاشیه خلیج فارس و عراق اشاره کرد و گفت: پس از این اقدامات رهبر معظم انقلاب اسلامی، در دیدار با استانداران سراسر
کشور، به‌طور ویژه از دیپلماسی استانی تمجید کردند و این تأیید عالی، امیدبخش تقویت بیشتر و تسریع در اجرای این رویکرد در سراسر کشور بوده است.
وی با تأکید بر نتایج ملموس به دست آمده در حوزه اقتصادی، تصریح کرد: در این عرصه از دیپلماسی، حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد تمرکز بر ابعاد اقتصادی و تجاری معطوف است، هرچند که منافع امنیتی و فرهنگی نیز نتایج جانبی مهمی محسوب می‌شوند.
عراقچی برای نشان دادن عمق تعاملات بین‌المللی در چارچوب دیپلماسی استانی، به ترکیب میهمانان خارجی از پنج کشور آسیای مرکزی، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و قرقیزستان در این همایش اشاره کرد که نشان‌دهنده اهمیت این رویکرد برای شرکای منطقه‌ای است.
وزیر امور خارجه یک پیشنهاد عملیاتی خطاب به نمایندگان ملت ارائه داد و گفت: نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز می‌توانند رفت‌وآمدهای دوره‌ای و هدفمند با همتایان خود در کشورهای همجوار و استان‌های هم‌مرز داشته باشند. هدف از این اقدام، استفاده از نفوذ سیاسی نمایندگان
برای تقویت همکاری‌های سیاسی دوجانبه در سطح فراملی است که زمینه را برای موفقیت‌های اقتصادی نیز فراهم می‌آورد.
وی با ابراز امیدواری، این حرکت را نه صرفاً یک برنامه دولتی، بلکه حرکت ملی دانست که به‌دلیل گستردگی جغرافیایی و مشارکت عمومی، برکات بسیار زیادی را در عرصه‌های مختلف برای کشور به ارمغان خواهد آورد و پایداری امنیت و اقتصاد ملی را تضمین خواهد کرد.